PARDUS LİNUX

Pardus, TÜBİTAK - BİLGEM (Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi) tarafından başlatılmış Linux tabanlı bir işletim sistemi geliştirme projesidir.

* Pardus projesi, özgür yazılım yaklaşım ve yöntemlerini kullanarak, öncelikle kurumsal kullanıcılar için rekabetçi ve yenilikçi bir Linux dağıtımı geliştirmeyi ve bu dağıtım üzerinde kurumsal pazar için ürün ve çözümleri doğrudan ya da Türkiye özgür yazılım ekosistemi eliyle üretmeyi hedefleriyle geliştirilmeye başlanmıştır.

* Pardus adı, Anadolu Parsı'nın bilimsel adı olan Panthera pardus tulliana'dan gelmektedir.

Pardus Açık Kaynak İşletim Sistemi Bilgileri

OS Türü : Linux
TABAN : Bağımsız
Menşei : Türkiye
Mimari : i686 , x86_64
Masaüstü: KDE
Kategori: Masaüstü , Canlı Orta
Çok dilli : Var
Türkçe dil desteği : Var
Office takımı : LibreOffice
Paket Yönetimi : PİSİ
Kurulumu : Grafik kurulum
Durum : Aktif
Lisans :Bu Linux Dağıtımı LGPL (Lesser GPL – GNU Genel Kısıtlı Kamu Lisansı ) veya GNU GPL (General Public Licence – Genel Kamu Lisansı) lisanslama modelleri ile lisanslıdır. Bu lisanslar altında, yazılımı ilgili kaynak kodları ile birlikte kopyalayabilir, başka makinalara kurabilir ve üçüncü şahıslara dağıtabilirsiniz.

ÇOMAR

* Sistemin düzgün çalışması için gerekli olan donanım, açılış, ağ, kullanıcı, zaman, görüntü gibi ayarların mümkün olduğu kadar otomatik bir biçimde yapılmasını sağlayan yapılandırma yönetim sistemidir.

PİSİ

* Python dilinde yazılmış bir paket yönetim sistemidir. Bağımlılıkları takip ederek paket inşa etme, kurma, kaldırma, yükseltme ve benzeri işlevleri yerine getirir. Kullanıcılar için bir grafiksel arayüz ve kapsamlı bir komut satırı arayüzü içerir.

YALI

* Pardus'un bilgisayara kurulmasını sağlayan yükleme aracıdır.

Kaptan

* Pardus kurulumu sonrasında kullanıcıyı karşılayarak, masaüstünün kolayca kişiselleştirebilmesini sağlayan bir ilk ayar sihirbazıdır.

Paket Yöneticisi

* Pardus paket depolarına bağlanarak kullanıcının yeni paketler kurmasını, yayımlanan güncellemelerin yüklenmesini ve gerek duyulmayan yazılımların bilgisayardan kaldırılmasını sağlayan PİSİ’nin grafiksel arayüzüdür.

Kullanıcı Yöneticisi

* Bilgisayarı kullanacak kullanıcıların tanımlanması ve kullanıcı yetkilerinin detaylı bir şekilde ayarlanabilmesini sağlar.

PARDUS LİNUX’U KULLANAN ÜNİVERSİTELERDEN BİRKAÇI:

* Üniversiteler

* Adıyaman Üniversitesi

* Ankara Üniversitesi

* Batman Üniversitesi

* Çanakkale 18 Mart Üniversitesi

* Mersin Üniversitesi

* Okan Üniversitesi

GRUB: ÖN YÜKLEYİCİ AYARI

* Sistem yükleyicisi yani Grup, bilgisayarınızda birden fazla işletim sistemi olması halinde açılış sırasında bu işletim sistemleri arasında seçim yapmanızı sağlar. Pardus ön tanımlı olarak Grub’ u MBR’ a yani diskin ilk sektörüne kurmaktadır. Hatta ihtiyaç hissetmeniz halinde sistem yükleyicisi kurmadan da Pardus kurulumunu tanımlayabilirsiniz. Ön tanımlı ayarlar seçeneğini seçin ve ileri butonuna basın. Karşınıza kurulum özeti çıkacak. Bu özet seçtiğimiz Pardus ayarlarını ve disk bölümlendirmeleriyle ilgili işlemlerin yapılmasından önce son kez kontrol edebilmenizi sağlar. Kurulumu başlat butonuna basıp kurulum aşamasına geçebilirsiniz.

LİNUX DİSK VE DİZİN YAPISI

* Linux’ta disk isimlendirmeleri Windows’taki gibi C: D: şeklinde değildir. IDE ara birimi disk ve cd sürücüler hda, hdb, hdc, hdd gibi isimlendirilirler. SCSI diskler ise sd0, sd1, sd2 şeklinde isimlendirilirler. Tek bir diskiniz var fakat birden fazla bölümünüz bulunuyorsa o halde disk ve isimleri de şu şekilde olacaktır; hda1, hda2, hdc1, hdc2 vb. Aynı şekilde SCSI disklerde sda1, sda2 vb. olacaktır.

DOSYA SİSTEM HİYERARŞİSİ

* Linux, root dizininde başlar. Root klasörü / işaretiyle gösterilmektedir. Pardusun çalışması için gerekli tüm dosya ve dizinler root dizinine kopyalanmıştı. Windows ta kök dizinlere istediğimiz gibi dosya ya da dizin yerleştirebilirsiniz. Ancak aynı şey Linux da yapmak için root yetkisine sahip olmanız gerekmektedir.

* Linux, kök dizinden başlayarak boot işlemindeki önem sırasına göre klasörleri dizer.

* Windows ta herhangi bir program kurulduğunda: C:\Program files\programın_adı

* Linux te herhangi bir program kurulduğunda etc dizinindeyken : /usr/share/doc/programın_adı dizinine kopyalanır.

* LİNUX DOSYA SİSTEMİ HİYERARŞİSİ=FFSTND standartıdır.

* Bu standarda göre Linux taki dizinlerin ne işe yaradığına bakalım;

* /(root): Sistem yöneticisinin dizinidir. Aynı zamanda işletim sisteminin başlangıç noktasıdır. Bütün diğer klasörlere root’un alt klasörleridir diyebiliriz. Root kullanıcısının kişisel dizini, diğer kullanıcılarınki gibi /home dizini altında değildir. Root, bu anlamda diğer kullanıcılardan farklılık göstermektedir.

* /bin: Linux kullanıcılarının temel olarak kullanacağı uygulamalara ait program dosyalarının bulunduğu dizindir.

* /boot: Sistemin açılışı sırasında kullanılan dosyalar ve en önemlisi Linux çekirdeği bu dizinde bulunmaktadır. İşletim sisteminin yüklenme evresinin de oluşturduğu boot dizinine sadece bakının.

* /dev: Bilgisayarınızdaki donanımlara ait dizinlerin bulunduğu dizindir. USB girişleri, seri ve paralel portlar, diskler, CD sürücüleri gibi tüm donanım aygıtlarınız bu dizinde tutulur.

* /etc: Sistemin en önemli dizinlerinden biridir. Kullanıcı tanımlarıyla, Linux’daki en önemli servislerin büyük bir kısmının ayar dosyaları bu dizindedir. Sisteme dair tüm yapılandırma, bu klasör ve alt klasörlerinde bulunmaktadır.

* /home: Kullanıcıların kişisel dosya ve dizinlerine buradan erişilir. Kullanıcının tam yetkiyle işlem yapabildiği home dizini içinde farklı kullanıcılara ait, kullanıcı isimlerinden oluşan dizinler bulunmaktadır.

* /lib: Çekirdek modülleri ve paylaşım kütüphanelerinin saklandığı dizinlerden biridir. Bu dizin içinde dosyaları da Windows’taki .DLL dosyalarına benzetebiliriz. Ancak Linux’da kütüphane dosyalarının uzantısı .SO’dur.

* /lost+found: Elektirik kesildiğinde yada bilğisayarınızın istem dışı kapanmasında çalışan dosyalarınızı zarar görmeden bulabileceğiniz yerdir.

* /media: Cd-rom, disket sürücü ve flash bellek gibi çıkarılabilir aygıtların bulunduğu dizindir.

* /mnt: Dosya sistemleri ve donanım aygıtlarının bulunduğu dizindir.

* /opt: bazı yazılım geliştiricilerinin özellikle programlarının bu dizin içinde bulunmasını ister. Yazılıma ait tüm dosya ve bilgiler depolanabilir. Örneğin Google earth Windows ta C:\Program Files\google earth Linux de /opt/Google-earth tır.

* /proc: Oldukça özel bir sanal dosya sistemidir. Genellikle sistem durumuna dair bilgiler içeren sanal dosyalar bulunur.

* /sbin: Genellikle sistem yönetimine ait komutların program dosyalarının saklandığı dizindir. Buradaki komutların çoğunu çalıştırabilmek için root yetkisi gereklidir. Daha az öneme sahip dosyaların komutları ise /usr/sbin klasöründe saklanır.

* /usr : Genellikle uygulama kütüphaneleri ve uygulama yazılımları burda bulunur.

* /var: log dosyaları,e-posta ve yazıcı kuyrukları gibi değişken sistem bilgileri burada bulunur.

* /tmp: geçici dosyalar burda saklanır.

* Pwd:Hangi dizinde olduğunuz bulmak için pwd komut unu kullanabilirsiniz.

* 1s(long lıst):Bulunduğunuz dizindeki dosya ve alt dizinlerin listesini öğrenmek için kullanabilirsiniz.

* Cd: çalışma dizinini değiştirmek için.

* Cp: dosya kopyalama

* Rm: dosya silme

* Cp-r: dizin kopyalama

* Rm-r:dizin silmek

* Mkdir:dizin oluşturmak

* Mv: dosya adı ve dizin adı değiştirmek eskidosya yenidosya

* Mv:ayrıca konum değiştirmek dosya1eskikonum/dosya1yenikonum

* R: okuma yetkisi

* W: yazma yetkisi

* X:çalıştırma yetkisi

* U:dizin sahibi

* G:grup

* O:diğer kullanıcılar

* A:tüm kullanıcılar

* +:yetki ekleme

* =:yetki eşitleme

* -:yetki çıkarma

* Temel komutlar

* File isim: isim adlı elemanın türünü yanı uzantısını gösterir.(jpg.png.gif….)

* Ps:Parduste o an aktif tüm işlemleri gösterir.

* Kill işlem: o an çalışmakta olan işlemleri sonlandırmak için kullanılır.

* Exit:bağlantıyı sonlandırarak uygulamayı bitirir.

* Whoami: O an çalışmakta olan kullanıcı adını ekrana yazar.

* Passwd:kullanıcı şifresini değiştirmeyi sağlar.

* Who:bilgisayara bağlı kullanıcıları gösterir.

* Finger:bilgisayara bağlı kullanıcıların bağlanma zamanı ve bağlanma yerleri gibi ayrıntıları ile gösterir.

* Uptime:sistemin ne kadar süredir açık olduğunu gösterir.

* Tar hedef kaynak: tar komutu genel olarak paketlenmiş dosyalarla ilgili işlemleri gerçekleştirmek için kullanılır.

* Whatis komut_adi: komutun ne işe yaradığını söyler.

* Reboot: bilgisayara reset atar.

* Poweroff: bilgisayarı kapatır.

Pardus Linux Kurulum

Pardus Linux kurulum CD/DVD/USB yerleştirip bilgisayarı yeniden başlattığımızda karşımıza grafiksel bir kurulum ekranı gelmektedir.

Pardus Linux, TÜBİTAK tarafından geliştirilen YALI isimli kurulum aracı sayesinde kolay bir kurulum imkânı sunmaktadır. YALI, kurulum işlemi için önce bilgisayarınıza ve yapılandırmanıza ilişkin bilgileri alır ve daha sonra kurulum aşamasına geçer. Kurulum işlemi bilgisayarınızın ayarlarına göre değişiklik göstermekle birlikte oldukça kısa bir sürede tamamlanacaktır.

YALI ilerleme ve ayarlama dışında üç seçeneğe daha sahiptir.

Bilgisayarı kapatma seçeneği (Bilgisayarı kapatmak ve Yeniden başlatmanıza yarıyor),
Sürüm notları(Kurmakta olduğunuz Pardus Linux hakkında detaylı bilgi verir)
Yardımı Göster(Kurulum esnasında her aşama için size bilgi verir).

Kurulum ekranının ilk penceresinde karşımıza dil seçenekleri çıkıyor.

LİNSANSLARIN KABULÜ

Pardus Linux beraberinde yüzlerce açık kaynak yazılım getirmektedir. Pardus Linux için özel geliştirilen yazılımların tamamı GNU GPL (Genel Kamu Lisansı) altında bulunmaktadır. Bu lisans kullanıcılara pek çok hak vermektedir.

Eğer Pardus Linux’la birlikte gelen yazılımlarda herhangi bir değişiklik yapmadan kullanacaksanız lisans metnini sadece bilgi amaçlı okuyabilirsiniz. Ancak herhangi bir değişiklik halinde lisansın sunduğu koşulları göz önünde bulundurmanız gerekmektedir.

Not: Pardus Linux’u istediğiniz kadar çoğaltıp dağıtabilirsiniz ve istediğiniz kadar bilgisayara kurabilirsiniz.

Şartları anladım ve kabul ediyorum seçeneğinin yanındaki işaret kutusunu seçtikten sonra ileri butonuna basın ve bir sonraki aşamaya geçin.

KURULUM PAKETLERİNİN KONTROLÜ

Kuruluma başlamadan önce kurulum paketlerini kontrol etmekte fayda var. Olası bir hata yüzünden kurulum iptal edilmesi, eğer başka bir bilgisayarınız yoksa temiz bir Pardus Linux kurulum paketi bulana kadar bilgisayarsız kalmanız demektir. Bu yüzden sisteminizde herhangi bir kalıcı değişiklik yapmadan önce Denetle butonuna tıklayarak paketlerin denetlenmesini bekleyiniz.

Kısa bir süre sonra “Geçerlilik denetimi başarılı” şeklinde bir mesaj alırsanız korkmanıza gerek yok, kuruluma devam edebilirsiniz.

KLAVYE SEÇİMİ

Pardus Linux te Dünyada kullanılan bütün klavye türleri önünüze gelecektir. Kullandığınız klavye türünü seçiniz. Ayrıca Yerleşim Dene metin kutusunda klavye düzenini test edebilirsiniz. Kurulum sırasında seçtiğimiz klavye düzeni sisteme girdiğimiz andan itibaren etkin olarak kullanılacaktır.

SAAT VE TARİH AYARLANMASI

Bu ekrandayken saat ve tarihin doğru olduğundan emin olun değil ise düzeltin. Ön tanımlı olarak zaman dilimi Europe > İstanbul’ dur. Eğer siz farklı bir zaman diliminde bulunuyorsanız açılır menüden farklı bir zaman dilimini seçebilirsiniz.

DİSKİN BÖLÜMLENDİRİLMESİ

Pardus Linux eğer sisteminizde başka bir işletim sistemi varsa diskte ki boş alana kendisini kurarak her iki işletim sistemini de kullanmanıza imkân tanımaktadır. Ancak diskin tamamını kullanmak istemeniz yada mevcut bölümlerde değişiklikler yapmanız halinde disk üzerindeki veriler silinecektir.

Pardus Linux disk üzerinde kendisine yer ayırmak için kullanıcılara farklı seçenekler sunmaktadır :

Diskin tamamını kullan: Eğer sadece Pardus kullanacaksanız bu seçenek sayesinde sabit diskin tamamını Pardus’ a ayrılmasını sağlayabilirsiniz. Pardus Linux kurulum aracı YALI, sabit diskteki mevcut alanı biçimlendirip diskin tamamını Pardus’ a ayıracaktır.
Kullanılan sistemi küçült: Sabit diskinizde bulunan verilerinize zarar vermeden disk üzerinde Pardus için yeterli büyüklükte bölüm açar ve Pardus’ un bu bölüme kurulmasını sağlar.
Boş alanı kullan: Pardus için diskte bulunan boş bölümün kullanılmasını sağlar. Eğer sabit diskinizde Windows kuruluysa ve diskte Pardus’ un kurulabileceği kadar boş alan varsa bu seçeneği seçebilirsiniz.

Kendi düzenini yarat: Ne kadar alanın hangi işletim sistemi için ayrılacağına kendiniz karar verebilirsiniz.

Disk oluştururken Pardus için dosya sistemi olarak ext4’ ü seçin. Kullan: yazan yere de eğer Pardus için tek bir disk bölümü kullanacaksanız / seçeneği seçin. Bu işaret Pardus sistem dosyalarını temsil etmektedir. Seçilmesi zorunludur.

Eğer Pardus için birden fazla disk bölümü kullanacaksanız bu bölümlerden birine sistem dosyalarını bir diğerineyse kullanıcı dosyalarını kurabilirsiniz herhangi bir diske kullanıcı dosyalarının ayrı kurulmasını istiyorsanız bu diskte / home seçeneğini seçmelisiniz.

Disk boyutu dosya sistemi gibi ayarları yaptıktan sonra okey butonuna basıp işlemi onaylayın. Eğer yaptığınız ayarlardan vazgeçerseniz sıfırla butonuna basarak işlemi iptal edebilirsiniz. Her şey istediğiniz gibiyse ileri butonuna basın.

GRUB: ÖN YÜKLEYİCİ AYARI

Sistem yükleyicisi yani Grup, bilgisayarınızda birden fazla işletim sistemi olması halinde açılış sırasında bu işletim sistemleri arasında seçim yapmanızı sağlar. Pardus ön tanımlı olarak Grub’ u MBR’ a yani diskin ilk sektörüne kurmaktadır. Hatta ihtiyaç hissetmeniz halinde sistem yükleyicisi kurmadan da Pardus kurulumunu tanımlayabilirsiniz. Ön tanımlı ayarlar seçeneğini seçin ve ileri butonuna basın. Karşınıza kurulum özeti çıkacak. Bu özet seçtiğimiz Pardus ayarlarını ve disk bölümlendirmeleriyle ilgili işlemlerin yapılmasından önce son kez kontrol edebilmenizi sağlar. Kurulumu başlat butonuna basıp kurulum aşamasına geçebilirsiniz.

KURULUM

Kurulum aşamasına geçtikten sonra DVD de bulunan tüm paketler sabit diskinize kurulmaya başlayacaktır. Kurulum sırasında ekranda Pardus hakkında küçük bilgilendirilmeler göstermektedir. Kurulum işlemi tamamlana kadar canınız sıkılsın istemiyorsa F6 tuşuna basmayı deneyin. Daha kurulumda bile Pardus dünyası sürprizler ile dolu.

YENİ KULLANICI OLUŞTURULMASI

Kullanıcı oluşturmak için:

Gerçek isim: Buraya kendi ad-soyadınızı yazabilirsiniz bu alanın doldurulması zorunlu değildir.
Kullanıcı adı: Buraya kullanıcı adınızı yazmanız gerekiyor. Bu alanın doldurulması zorunludur.
Parola ve parolayı tekrar girin: Pardus’ a giriş yaparken her kullanıcının kullanacağı paroladır.

SİSTEM YÖNETİCİSİ PAROLASI

Yani root için parola belirleme. Root dediğimiz bu kullanıcı sistem üzerinde tam yetkisi olan ve her türlü ayarı yapmanızı sağlayan kullanıcıdır. Parolanız içinde rakam, nokta, virgül, alt çizgi gibi karakterler kullanabilirsiniz.

TEBRİKLER!

Pardus Linux u bilgisayarınıza başarıyla kurdunuz. Artık sizde oldukça hızlı, çökmeyen, şişmeyen, eğrilip bükülmeyen, güçlü ve güvenli bir işletim sistemine sahipsiniz. Pardus Linux dünyasına hoş geldiniz.

Açık Kaynak İşletim Sistemleri