CentOS Açık Kaynak İşletim Sistemi

CentOS Red Hat firmasının dağıtımı olan Red Hat Enterprise Linux (RHEL) kaynak kodları üzerine kurulu, ve bu dağıtım ile uyumlu bir linux dağıtımıdır. Bağımsız bir grup tarafından geliştirilen işletim sisteminin isminin açılımı The Community ENTerprise Operating System biçimindedir.

Donanım Gereksinimleri

CentOS un sistem gereksinimleri Red Hat Enterprise Linux ile hemen hemen aynıdır:

• Intel x86 uyumlu (32 bit)
• Intel Itanium (64 bit)
• Advanced Micro Devices AMD64 ve Intel EM64T (64 bit)
• PowerPC/32 (Apple)
• IBM Mainframe (IBM eServer p5 zSeries ve S/390)

• Günümüz de Linux tabanlı sunucular önemli bir yere sahip olmaya başladı.Özellikle blogların artması ve Seo ayarlarının kolay yapılmasından dolayı bir çok kullanıcı aynı özelliklerin Windows serverlarda olmasına rağmen, linux sistemler tercih sebebi oluyor.
  Linux tabanlı işletim sistemleri kullanım açısından zor gözükse de düşük sistem gereksinimleri ile sorunsuz çalışan ve korkulacak kadar zor olmayan bir sistemdir.
  Bende kısaca size en popüler işletim sistemlerinden biri olan Centos 5′in kurulumunu anlatmaya çalışacağım.
  Sistem Gereksinimleri
  Pentium 3 ve daha üstü bir işlemci
  Minimum 512mb ram
  Minimum 4-5 gb Harddisk
  Kuruluma Başlamadan Önce Yapmamız Gerekenler
  İlk olarak Centos işletim sisteminin son sürümünü indirmeliyiz.Centos işletim sistemini ister ftp.linux.org.tr den isterseniz www.centos.org adresine girip download bölümünden istediğiniz sürümü indirebilirsiniz.Ben son sürüm olan Centos 5 kullanarak anlatımıma devam edeceğim.
  Centos Kurulumu
  Kurulum esnasında belirteceğim ip adresleri örnek adreslerdir.Bu ip adreslerini kendinize uyarlamalısınız. İndirdiğimiz Centos sürümünü bilgisayarımıza sanal sürücü ile veya dvd ile bilgisayarımıza takıyoruz.
  Karşımıza ilk menü bu şekilde gelecektir.
  
  İki türlü kurulum seçeneği vardır.Biri text mod dediğimiz hızlı fakat ileri düzey kurulum diğeri ise grafikli kurulum.Ben basit olan grafikli kurulumu anlatacağım. Bu yüzden bu karşımıza gelen boot menüde Enter tuşuna basarak devam ediyoruz.
  Bu adımı geçtikten sonra bize takmış olduğumuz cd/dvd yi kontrol etmemizi soran aşağıdaki ekran gelmekte bu ekranı SKIP diyerek geçebilirsiniz.
  
  Şimdi karşımıza Centos kurulum ekranı geliyor. Bu ekranı Next diyerek geçiyoruz.
  
  Bu ekrandan sonra karşımıza dil seçimi ekranı geliyor. Server kurulumu yapacağımız için İngilizce kurulum yapmamız daha doğru olacaktır.Bu yüzden İngilizce dilini seçip next diyoruz.
  
  Bir sonraki gelecek ekran da klavye seçimi menüsü artık bu menüde Türkçe seçeneğini seçebiliriz.
  
  Klavye dil seçimimizi yaptıktan sonra karşımıza hardiskimizin içindeki tüm verilerin silineceğini söyleyen bir not karşımıza çıkıyor.Bunu kabul ederek(YES) geçiyoruz.
  Burada harddiskimizin bölünmesiyle ilgili sorular soran bir menü görüyoruz.Bu menüde nereye kurulum yapmak istediğimizi seçip, resimde gördüğümüz 2. seçeneği seçiyoruz “Remove Linux Partitions..” şeklinde olan seçenek. Next diyerek ilerliyoruz.Tabi burada tekrar seçtiğimiz bölümdeki tüm verilerin silineceğini bildiren bir mesaj alıyoruz. Bu mesajı Yes diyerek geçiyoruz.
  
  Bu bölümde network ayarlarımızı yapıyoruz internete çıkabilmemiz için en önemli bölüm burası.Yukarıda gördüğümüz eth0 üzerine gelip edit diyoruz. Karşımıza gelecek olan ekranda ip ayarlarımızı manuel olarak biz yapıyoruz.
  
  Buradaki ip adresi örnek olarak verilmiştir siz buraya kendinize uygun ip adresini girmelisiniz.Ayrıca resimde görünen İpv6 desteği seçeneğini işaretlemeye gerek yoktur.Bu aşamayı Ok diyerek tamamlıyoruz ve geliyoruz DNS ayarlarımızı yapmaya
  
  Bu ekranda gördüğümüz adres bölümü orjinal haliyle kalabilir eğer local host üzerinde çalıştıracaksanız.Ben local host seçeneğini ve DNS ayarlarını yapıp Next diyerek bir sonraki menüye geçiyorum.
  
  Burada gördüğümüz gibi bölge saat ayarını yapıyoruz GMT +2 İstanbulu seçip next diyoruz.
  
  Bu menüden sunucumuza vereceğimiz şifreyi beliyoruz bu şifreyi bir kenara not almamızda fayda var.Ayrıca ufak bir not Linux sistemlerde kullanıcı adı “root” dır.
  Bu işlemi de tamamladıktan sonra karşımıza ne kuracağımızı soran bir ekran gelecektir.Bu bölüm de sadece Server seçeneğini seçiyoruz ve diğer tüm seçeneklerin işaretlenmemiş olduğundan emin oluyoruz. Eğer bu server üzerine Cpanel kuracaksınız ekstra özellikleride kurmanıza gerek yok.Cpanel kurulumu yaparken tüm kurulumları gerçekleştiriyor.Ama kişiselleştirmek isterseniz Costumize Now seçeneğini seçerek ekstra özellikler seçebilirsiniz ki bu özellikler panel kurmayacaksanız gereklidir.
  Bu aşamadan sonra Next diyerek tüm ekranları atlayıp kuruluma başlıyoruz.Kuruluma başlamadan bir önceki ekranda elinizde Cd/DVD lerin hazır olup olmadığını soran bir ekran göreceksiniz bu ekrana Continiue diyerek devam ediyoruz ve kurulum başlıyor.Kurulum esnasında sizden sırayla CD/DVD ler istenecek ve kurulum tamamlanacaktır.
  Kurulum tamamlandıktan sonra en önemli nokta Firewall Configuration , Karşınaza gelen ekranda Firewall Configuration seçeneğini seçip güvenlik Disable seçeneğini seçerek duvarını devre dışı bırakmalıyız. Devre dışı bırakmamızın sebebi sunucumuza erişimde bir problem yaşamamak içindir.Bu konudan dolayı bir sorun yaşamayacaksınız.
  Ve son olarak Exit diyerek kurulumu tamamlıyoruz. boot ekranı karşımıza geldiğinde kullanıcı adı ve şifremizi yazarak giriş yapıyoruz.Kurulumdan sonra eğer otomatik restart olmazsa reboot yazarak restart atıyoruz.
  Centos Server hizmetinizde güle güle kullanın

BackTrack Açık Kaynak İşletim Sistemi İle Yapılabilcekler...

Evinizdeki ya da işyerinizdeki kablosuz ağ şifrelerinin güvende olduğuna emin misiniz?
Önce bu yazıyı okuyun, sonra bir kez daha düşünün… ADSL yaygınlaşmaya başladıktan sonra notebook fiyatları gittikçe ucuzladı… Ardından da kablosuz modem satışları patladı. Artık kablosuz internet kullanıcılarının sayısı hiç de azımsanacak gibi değil. Ancak bu kullanıcıların birçoğu yeteri kadar güvenlik önlemi almıyor. Hatta bir kısmı kablosuz ağına şifre bile koymuyor. Kalabalık muhitlerde notebook`unuzu açıp etraftaki kablosuz ağları tarattırdığınızda mutlaka açıkta bir kablosuz ağ bulabiliyorsunuz. Bazı kişiler kablosuz ağına çok basit şifreler koyuyor ancak modeminin kontrol panel giriş şifresini olduğu gibi bırakıyor. Muhtemelen bu kimseler kablosuz internet ağlarının ne kadar kolay kırılabileceğini tahmin edemiyor.


Kablosuz Ağlardaki Güvenlik Çeşitleri
Ev ve küçük ofislerde kablosuz internet ağlarını korumak için kullanılan en bilindik iki farklı şifreleme yöntemi vardır. WEP tekniği ve WPA tekniği…
WEP tekniğinde şifre 1`den 9`a kadar rakamlar ve A`dan F`ye kadar harflerden oluşur. Yani hexadecimal olarak yazılır. Kablosuz ağların kullanılmaya başladığı ilk döneminde ortaya çıkan bu teknik en zayıf şifreleme tekniğidir. Açıkları bilindiği için yerine WPA sistemi geliştirilmiştir. WPA sistemindeki şifrede her türlü karakter kullanılabilir ve kırılması daha zordur. Evet kırılması daha zordur ama yeteri kadar güçlü bir şifre kullanırsanız… şifreleme tekniklerinin dışında MAC adresine göre filtreleme yapmak da bir korunma yöntemi olarak sıkça kullanılır. Bu yöntemde router, Access point, PC gibi her ağ cihazının sahip olduğu ve dünyada bir eşi daha olmayan MAC adresinden faydalanılır. MAC adresi bir çeşit seri numarasıdır. Modemin ayarlarından, kablosuz ağa girişine izin verilen MAC adreslerini belirleyebilirsiniz. Bu sayede tanımadığınız bilgisayarların ağa girişini engellemiş olursunuz. Ama bu da çok basit şekilde aşılabilen bir yöntemdir, çünkü MAC adresi klonlanabilir. Bunun dışında RADIUS, RSN gibi kırılması çok daha zor olan güvenlik yöntemleri de kullanılır ancak bu yöntemlerin kullanımı sınırlıdır. Çünkü bu yöntemler ev ve küçük ofis kullanıcıları için uygulanamayacak kadar komplike çözümlerdir.
Yazının ilerleyen bölümlerinde bu güvenlik metotlarının nasıl kırıldığını okuyacaksınız. Ancak önce çok önemli bir uyarı yapmamız gerekiyor.
Bu yazıda anlatılan yöntemleri deneme ve geliştirme amaçlı olarak kendi ağınızda kullanabilir ve buna göre açıklarınızı tespit edip güvenlik önlemlerinizi artırabilirsiniz.
Diğer kablosuz ağlara izinsiz giriş yaptığınız takdirde yasalar karşısında suç işlemiş duruma düşersiniz. Bu yazıda anlatılan yöntemleri uyguladığınızda mutlaka giriş yapılan modem/router bu girişi tespit edecek ve kayıt altına alacaktır. Bu kayıtlar gerektiğinde delil olarak kullanılabilir. Bu yazının amacı, yeterli derecede güvenlik önlemi olmayan kablosuz ağların ne kadar kolay kırılabildiğini ispatlamaktır. Ayrıca bu yöntemleri denerken sisteminizde herhangi bir problem meydana gelirse, sorumluluk size aittir.
Ayrıca şunu da belirtelim ki, birçok nedenden dolayı burada anlattığımız yöntemleri birebir uygulayamama ihtimaliniz de var. Böyle bir durumla karşılaştığınızda konu çok derin olduğundan derin bir araştırmaya girmeniz gerekebilir. Biz yazımızda bu kompleks konuyu mümkün olduğunca basite indirgeyerek anlatmaya çalışacağız. Mantığını kavradıktan sonra geliştirmek size kalmış.
Bu uyarıları yaptıktan sonra yavaş yavaş kolları sıvama zamanı geldi demektir. Öncelikle alet çantamızda neler var, bir bakalım: Kablosuz ağları kırmak için pek çok farklı araç kullanılabilir. Ama biz BackTrack isimli Linux canlı CD`sinden faydalanacağız. BackTrack`i kullanıyoruz çünkü bu CD`de kullanacağımız bütün araçlar, bir arada bulunuyor. Eğer isterseniz bu yazıda adı geçen araçların Windows sürümlerini de bulabilirsiniz. Ama baştan söyleyelim; Windows araçları Linux`taki kadar güvenilir çalışmıyor.
İhtiyacınız Olan Tek Yazılım: BackTrack
BackTrack adlı Slackware tabanlı Linux sürümünün içinde kablosuz ağların şifreleri ile ilgili bütün araçlar bir arada bulunuyor. Ayrıca bir canlı CD olduğu için bu işlemleri yaparken bilgisayarınıza herhangi bir şey kurmak zorunda kalmıyorsunuz. Kısacası; kablosuz ağları kırmak için ihtiyacınız olan tek şey: BackTrack. Dergimizin bu ayki DVD`sinde ISO biçiminde bulabileceğiniz BackTrack`i öncelikle bir CD`ye yazdırmanız gerekecek. ISO kalıbını CD`ye yazdırmak konusunda bilgisi olmayanlar `ISO`yu CD`ye Yazmak` başlıklı kutudan faydalanabilirler.
Eğer BackTrack`i CD`ye yazdırdıysanız bir sonraki adıma geçebiliriz.





BackTrack`le Tanışma
BackTrack`i CD`ye yazdırıp, bu CD ile bilgisayarınızı yeniden başlattığınızda bir kaç saniye sonra sistem açılacaktır. Siyah ekranda slax login: yazısını gördüğünüzde root yazın. Hemen ardından da şifre olarak toor yazacaksınız. Biraz sonra “Slax:” yazısını gördüğünüzde startx komutunu verin ve grafik arayüzün başlamasını sağlayın. Artık BackTrack`in masaüstünü karşınızda görüyor olmanız lazım. Eğer daha önce hiç Linux sürümü kullanmadıysanız, birkaç dakikanızı BackTrack`in menülerini kurcalamakla geçirebilirsiniz. Bu arada yine ilk kez Linux kullananlar, `Sistemi Özelleştirme` başlıklı kutuya bir göz atabilirler


Biz yazımızda genel olarak BackTrack`in içerisindeki Wireless Tools (Kablosuz Araçlarını) kullanacağız. Bu araçlara ulaşmak için ekranın en alt sol bölümünde yer alan Başlat menüsünün muadili KDE menüsünden Wireless Tools ve Cracking yolunu izlemelisiniz. Sabredin, birkaç satır sonra tüm bu araçların nasıl kullanılacağını anlatacağız.
Ama daha önce donanımınızın BackTrack sistemiyle ile uyumlu olup olmadığını araştırmak gerekiyor.
Dinleme Modu
Kablosuz ağlarla ilgili yapılacak her işlem “dinleme” ile başlar. Yani havada dolaşan kablosuz sinyalleri yakalamak… Eğer kullandığınız kablosuz ağ cihazı (PCI, USB ya da PCMCIA olabilir) dinleme moduna destek vermiyorsa hiçbir şey yapamazsınız. Ayrıca kablosuz ağ cihazınızın sürücülerinin BackTrack`in içerisinde yüklü olması gerekir. BackTrack CD`sini takıp, bilgisayarınızı yeniden başlattıktan sonra, ilk iş olarak BackTrack`in kablosuz ağ arabiriminizi tanıyıp tanımadığını kontrol etmelisiniz. Bunun için Airmon Script aracını kullanacağız. (Bu araca ulaşmak için KDE menüsünden Wireless Tools > Cracking > Air Crack > Airmon yolunu izlemelisiniz.)
Airmon`u çalıştırdığınızda aşağıdaki gibi bir pencere ile karşılaşacaksınız.



Resimde gördüğünüz gibi bizim kullandığımız makinede eth0 arabirimini kullanan Centrino b/g model bir kablosuz ağ kartı bulunuyor. Bu kart ipw2200 sürücüsünü kullanıyor. Buradaki eth0 arabirimi bizim için özellikle önemli. Çünkü her aşamada bu arabirimi kullanacağız. Sizin cihazınız eth1, wlan0 gibi bir başka arabirimi kullanıyor olabilir.
Bizim yazımızda et0 olarak geçen tüm ifadelerin yerlerine siz kendi arabiriminizi yazmalısınız.
Eğer ki herhangi bir kablosuz ağ sürücüsü bulunamazsa sisteminiz kablosuz ağlara bağlanamayacağından, yazımızdaki uygulamaları gerçekleştiremezsiniz. Ancak bu noktada da çaresiz değilsiniz. İnternette küçük bir aramayla kullandığınız ağ aracına uygun Linux sürücülerini bulabilirsiniz. Ancak kullandığınız araç Broadcom chipset`i taşıyorsa işiniz oldukça zor. Öncelikle BackTrack`in kullandığı Linux çekirdeğini güncelleyip, Broadcom desteğini kernel modülü olarak yüklemeniz gerekiyor. Bu işlemi BackTrack`i sabit diskinize kurmadan yapamayacağınızı da hemen belirtelim. Bunun dışında BackTrack`in temeli olan Slackware ve Slax Linux dağıtımlarının paket depolarını gezerek derlenmiş driver, kernel ve diğer yazılımları kolayca bulabilirsiniz (BackTrack canlı dağıtımına yazılım ya da sürücü kurabilirsiniz. Bu işlemler için sistemi kurmanıza gerek yoktur.) Bunun için öncelikle Devamını Okuyabilmek İçin Lütfen Login Yada Register Olun... adresindeki `modules` sayfasına bakmanızı öneririz.
Artık her şeyimiz hazır. Biz, PC World`ün kablosuz internet ağını kırmak için hazırız.
Yazının başında da bahsetmiştik. Ev ve ofislerde 3 çeşit güvenlik yöntemi kullanılır. WPA şifreleme, WEP şifreleme ve MAC adres koruması. Biz denemelerimize kırılması en basit olandan başladık: MAC adres koruması…


1. MAC ADRES KORUMASINI AŞMAK

Windows`ta kablosuz ağları arattırdığınızda karşınıza çıkan bazı ağlar “güvensiz” olarak gözükür ama ağa bağlanmak istediğinizde bir türlü başarılı olamazsınız. Çünkü router görevi gören modem sadece, daha önce tanımlanmış olan MAC adreslere sahip cihazlara izin verir. Bunun dışında kalan “yabancı” cihazların veri akışını engeller. Sizin cihazınız da izinli bir MAC adrese sahip olmadığından şifresiz ağa giriş yaparsınız ama hiçbir veri akışına katılamazsınız. Bu durumu çözmek için çok basit bir yöntem var. İzinli olan MAC adreslerden birini öğrenip, bu adresi klonlamak. Yani bilgisayarınızın MAC adresini değiştirmek…
Bunun için öncelikle izinli olan bir MAC adres bulmalısınız. Bunu yapmak hiç de düşündüğünüz kadar zor değil.
Hedef Erişim Noktasını ve Kanalı Belirleme
Klonlayacağımız MAC adresini belirlemek için İlk olarak Kismet isimli programı kullanacağız. Backtrack`in KDE menüsünden Backtrack > Wireless Tools > Analyzer yolunu izleyerek Kismet isimli programı çalıştırın. Kismet aslında menzilinizdeki tüm kablosuz ağlar üzerinden geçen bilgileri yakalayıp kaydeden bir program. Bu yüzden Kismet`i ilk açtığınızda, program size yakaladığı bilgileri nereye kaydedeceğini soracak. Masaüstü ya da herhangi başka bir yeri seçip devam tuşuna basabilirsiniz. Ardından bir siren sesiyle Kismet`in arabirimiyle karşılaşacaksınız. Bizim yaptığımız denemede ofisimizin yakınında birçok ağ çıktı. Bizim hedefimiz ise “pcworld” isimli modeme girebilmekti. Resim 1`de gördüğünüz gibi pcworld isimli kablosuz ağ 5. kanaldan yayın yapıyor. İstediğimiz ilk bilgiyi almış olduk. Kismet`i kapatıp 5. kanalı daha yakından izlemeye çalışalım.



(Resim 1)

İzinli Bir MAC Adresi Bulmak
5. kanalı daha yakından takip etmek için Airodump isimli uygulamayı kullanıyoruz. Bunun için KDE menüsünden Backtrack > Wireless Tools > Cracking > Aircrack yolundan Airodump uygulamasını çalıştırıyoruz. Açılan konsolda aşağıdaki komutu yazmamız gerekiyor.
airodump-ng –channel 5 –write dosya eth0
Bu komutta yapmak istediğimiz işlem şu: 5. kanaldaki yayınları eth0 arabirimindeki kablosuz ağ cihazı ile yakalayıp yakalanan verileri `dosya` ismiyle kaydettiriyoruz.
Burada lütfen yazdığımız komuttaki parametrelere dikkat edin. Aynı denemeyi siz yapacaksanız, kullanacağınız kanal ve arabirim (eth0) farklı olacaktır. Bizim test sistemimizde eth0 kablosuz ağ kartı, eth1 ise ethernet kartına denk geliyor. Siz sisteminizde wlan0 wlan1 gibi isimler kullanmak zorunda kalabilirsiniz. Şimdi dinlemeye başlıyoruz. Bir kaç saniye beklediğinizde ağa bağlı cihazlar tek tek dökülmeye başlayacak.


Resim 2`de gördüğümüz ilk üç cihaz doğrudan kablosuz modeme bağlanmış durumda. Diğer dördüncü bilgisayarın ise muhtemelen kablosuz ağ adaptörü açık ama herhangi bir modeme bağlı değil. Büyük ihtimalle listedeki ilk 3 MAC adresinin modemden izni var. Bu yüzden bu MAC adresleri klonlayarak bu modeme erişim sağlayabileceğimizi düşünüyoruz. Şimdi buradaki ilk üç MAC adresini bir kenara yazıyoruz.
Şimdi CD`yi çıkartıp yeniden Windows`a dönme zamanı geldi. Windows`ta MAC adresimizi değiştirmeyi deneyeceğiz. Bazı kablosuz ağ kartları MAC adresinizi doğrudan değiştirmenize izin veriyor. Eğer siz de bu kartlardan birini kullanıyorsanız işiniz çok kolay. Masaüstündeki Ağ Bağlantılarım`a sağ tıklayıp Özellikler menüsünü seçin. Açılan pencerede Kablosuz Ağ Bağlantısı`na sağ tıklayıp bir kez daha özellikleri seçin. Yapılandır butonuna basın ve Gelişmiş sekmesine geçin. Listede `Mac Adresi` gibi bir seçenek olması gerekiyor. Buradan Değer kısmına not ettiğimiz MAC adreslerinden birini giriyoruz.
OK tuşuna bastığınızda artık MAC adresinizin değişmiş olması lazım. Artık MAC adres filtreleme metoduyla güvenlik sağlamaya çalışan pcworld ağına bağlanabiliriz. Eğer sizin ağ kartınız Mac adresini değiştirmenize izin vermiyorsa sorun değil. MAC adresini değiştiren birçok program bulabilirsiniz. Ama bu programlar deneme sürümlerinde MAC adresini rast gele değiştirir. Yani sizin istediğiniz MAC adresini girmenize izin vermez. Bu yüzden de eğer parasını verip programı satın almayacaksanız, aynı işlemi kayıt defteri üzerinden de yapabilirsiniz.




(Resim 3)
Kayıt Defterinden Mac Adresini Değiştirmek
Bu işleme başlamadan önce kayıt defterinizin yedeğini almayı unutmayın. Eğer yanlış bir işlem yaparsanız sisteminiz zarar görebilir.
MAC adresini değiştirmek için önce Başlat menüsünden Çalıştır`a gelin ve `cmd` yazarak komut satırına geçin. Kablosuz ağ adaptörünüz takılı ve çalışır durumdaysa şu komutu yazın: net config rdr
şimdi Resim 3`teki gibi bir ekran görüyor olmalısınız. Bu ekranda gördüğünüz ayraçlar içindeki uzunca bölüm GUID (Globally Unique ID) numarasıdır.
Hemen onun yanındaki ise MAC adresiniz…
GUID numarasını bir kenara not edin. Başlat menüsünden Çalıştır`a gelip regedt32 yazın. HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Contro l\Class\ yolunu izleyin ve bu yolun sonunda kendi GUID numaranızı bulun. Alt alta 0000,0001 gibi klasörlerle karşılaşacaksınız. Bu klasörlere tıklayarak AdapterModel kısmında Wireless adaptörünüzü bulmaya çalısın. Doğru klasörü bulduğunuzda alt satırlardan NetworkAdress kısmı karşınıza çıkacaktır. Burada yapmanız gereken, MAC adresinizi istediğiniz başka bir adresle değiştirmek.
Aslında MAC adres korumalı bir ağa girmek için ihtiyacınız olan bilgileri Windows altında çalışan NetStumbler isimli programla da elde edebilirdiniz. Ancak biz WEP ve WPA şifrelerini de kırarken BackTrack`i kullanacağımız için konuyu dağıtmamak adına NetStumbler`i işe karıştırmadık.


2. WEP ŞİFRELERİNİ KIRMAK

WEP şifreleri 10 hanelidir ve içinde sadece A`dan F`ye kadar harfler ve 0`dan 9`a kadar rakamlar bulunur. Bu yüzden de kombinasyon sayısı sınırlıdır. Yani kırılması daha kolaydır.
Günümüzde bu şifreleme yetersiz kaldığından daha güvenli olan WPA şifreleme yöntemi geliştirilmiştir. WEP`in hala kullanılıyor olmasının nedeni ise kısmen geriye dönük uyumluluk, kısmen kablosuz dağıtım sistemini desteklemesidir.
WEP yönteminin nasıl kırıldığına geçmeden önce basit bir şekilde WEP yönteminin nasıl işlediğinden bahsedelim. WEP yönteminde kablosuz ağ dağıtıcısı, modem ya da router kendine bir istek geldiğinde rastgele 128 bit`lik bir metin oluşturup kablosuz bağlantıyı yapacak cihaza (notebook, PDA vs) gönderir. Cihaz kendisindeki WEP şifresi ile bu gelen manasız metni şifreler ve geri gönderir. Modem kendisine gelen şifreli metnin doğru şifrelenip şifrelenmediğine bakarak bağlantıyı onaylar ya da reddeder. Bu arada bağlantıyı dinleyen bir kişi rast gele seçilen 128 bit`lik veriyi ve daha sonra bu verinin şifrelenmiş halini yakalayabilir. Ama WEP ile şifrelenmiş verilerin içerisinde Intialization Vector (IV) denen datalar kullanılır. Bu IV dataları her pakette değişir. Yani modem üzerinde ne kadar çok trafik varsa o kadar çok IV vardır. IV dataları, paket içerisinde şifrelenmez çünkü bu datalar tekrar açılırken bu IV`ler kullanılacaktır. IV`lerin amacı aynı metnin iki kez geçilmesi durumunda farklı şifrelenmiş datalar oluşmasını engellemektir. IV dataları 24 bit uzunluğundadır. Bu yüzden 64 bit WEP ile şifrelenmiş bir data aslında 40 bit`tir. Çünkü 24 bit IV`den oluşmaktadır. 24 bit kısa bir dizi olduğundan trafik arttıkça IV`ler tekrara girebilir. İşte WEP`in kırılma fikrinin ana teması da buradan ortaya çıkıyor. Amaç tekrar eden IV`leri yakalamak. Tabii işin mantığı bu kadar kolay değil. Ama olayın pratikteki kullanımını anlatabilmek için şimdilik bu kadarı yeterli.
Hedefi Tespit Etmek
Şimdi amacımız pcworld kablosuz ağına davetsiz olarak misafir olarak girmek ve yüksek hızda internet bağlantısına erişebilmek. Bunun için öncelikle pcworld ağı hakkında bilgi alacağız. Sonra bu ağdaki şifreli paketlerden toplayabildiğimiz kadar toplayacağız ve son olarak da şifreyi kırmayı deneyeceğiz.
İlk olarak yeniden Kismet isimli programı çalıştırıyoruz. (KDE menüsü Backtrack > Wireless Tools > Analyzer > Kismet). Kismet açıldıktan kısa bir süre sonra pcworld ağını görüyoruz. Resim 4`te pcworld isimli modemin 5. kanaldan yayın yaptığını tespit ediyoruz. Bu arada Kismet ile SSID`sini gizlemiş olan kablosuz ağları da belirleyebiliyoruz. Zaten Kismet`in en büyük avantajı gizli SSID`leri de tespit edebilmesi. Artık ilk aşamayı tamamladık. Hedefimizdeki modem belli, modemin hangi kanaldan yayın yaptığı belli…
Paket Toplama
Şimdi WEP şifresinin kırabilmek için Airodump isimli program ile biraz paket yakalayacağız. Airodump`i başlatmak için KDE menüsü > Backtrack > Wireless Tools > Cracking > Air Crack > Airodump yolunu izliyoruz. Şimdi beşinci kanaldaki paketleri toplayacağız. Bunun için aşağıdaki komutu yazıyoruz.
airodump-ng –channel 5 –write yakalanan_veri –ivs eth0
Bu komut şu anlama geliyor: Beşinci kanaldan gelen tüm verileri eth0 cihazını kullanarak (kablosuz ağ kartı) yakala. Yakalanan veri içerisindeki IV`leri ayıkla. Ayıklanmış veriyi yakalanan_veri isimli bir dosya oluşturarak içine kaydet.


(Resim 4)

Şifreyi çözebilmek için sadece IV`leri yakalamamız yeterli. Geri kalanı işimize yaramayacak. Daha önce de belirttiğimiz gibi amaç daha fazla IV yakalamak.
Airodump komutunu verdikten sonra aşağıdaki gibi bir görüntüyle karşılaşıyoruz.



Peki, ne kadar IV yakalamamız gerekiyorş 64 bit WEP şifresini kırmak için 40.000 kadar… 128 bit şifre için bu rakam 700.000`e kadar çıkıyor. Eğer dinlediğiniz modem üzerinde yeteri kadar trafik yoksa bu kadar IV`yi yakalamak saatler sürebilir. Bu yüzden kendimiz biraz trafik yaratıp, IV yakalama işini hızlandırabiliriz. Bunun için Aireplay programını kullanacağız.
Trafiği Hızlandırmak
Airodump isimli program yakaladığı verileri kaydederken bir başka pencerede Aireplay isimli programı çalıştıracağız. Eğer modeme bağlı kullanıcılar varsa, daha doğrusu modemin üzerinde trafik varsa, var olan trafiği maniple ederek daha da çoğaltmak için aşağıdaki komutu kullanacağız. Dikkat edin; bu komutun işe yaraması için modeme bağlı en az bir kullanıcının olması gerekiyor.



aireplay-ng –arpreplay -b 00:11:F5:8E:B7:83 -h 00:13:02:0C:97:E7 eth0
Burada yaptığımız işlem çok basit. Bir kullanıcının modeme gönderdiği isteklerin aynısını modeme bir kez daha gönderiyoruz. (Fakat unutmayın ki yukarıda yazdığımız adresler bizim ağımızdaki MAC adresler. (b) kısmında yazdığımız adres, pcworld modeminin adresi. (h) kısmında yazdığımız adres ise modeme bağlı herhangi bir kullanıcının adresi.)
Aireplay ile trafik yaratıp daha çok IV toplamaya çalışıyoruz. Eğer modem üzerinde yeteri kadar trafik varsa bunu yapmaya bile gerek yok. Biraz sabırla bu aşamayı geçebilirsiniz. Ama en büyük sorun modeme bağlı hiçbir kullanıcının olmaması. O zaman işimiz daha zor. Bu hiç IV yakalayamayacağımız anlamına geliyor. Böyle bir durumda Fake Authentication atağını uygulamamız gerekirdi. Bunun için uydurma bir MAC adresiyle –fakeauth atağı yaparak yukarıdaki komutu bir kez daha tekrarlamak gerekir. Şimdi bir yandan trafiği artırıyoruz, bir yandan da bu trafiği yakalanan_veri isimli bir dosyaya kaydediyoruz



Biraz Sabır
Paket toplama işleminde biraz sabır gerekir. Eğer çok vaktiniz varsa sorun yok. Airodump`ı çalıştırın ve bırakın. Bir gün boyunca toplayabildiği kadar paket toplasın.
Yeteri kadar paket topladığınızı düşünüyorsanız (#Data kısmında en az 50.000 paket görmelisiniz) şifre kırma denemelerimize geçebiliriz.
Bunun için Aircrack isimli programı açıyoruz. Bu arada arkadaki programların çalışmaya devam etmesinin herhangi bir mahsuru yok.

Aircrack`te aşağıdaki komutu veriyoruz.
aircrack-ng -a 1 -b 00:11:F5:8E:B7:83 yakalanan_veri-01.ivs
Komutun içerisindeki -a 1 parametresi şifrenin WEP olduğunu tanımlıyor. Bir sonraki bölümde -a 2 parametresini WPA şifresi için kullanacağız. -b kısmı ise saldırının yapılacağı modemin BSSID`sini tanımlıyor. Buradaki BSSID numarası elbette ki bizim modemimize ait. Bu ID`yi siz kendinize göre değiştireceksiniz.
Son Aşama
Aircrack programı yukarıdaki komut ile yakalanan IV`leri taramaya başlayacaktır. Bunu yaparken yakalanan_veri.ivs isimli dosyadaki IV`leri tarayacak. Dikkatli olun; program, sizin yazdığınız dosya adının sonuna -01 ekliyor. Eğer aynı komutu birden fazla kez tekrarlarsınız aynı dosyanın üzerine yazmıyor, sonuna yaptığı eklentiyi -02, -03 şeklinde devam ettiriyor. Eğer ilk denemenizde başarısız olursanız biraz daha bekleyip, Airodump`in daha fazla IV yakalamasına izin verin. Biraz daha IV toplandıktan sonra Aircrack komutunu yeniden kullanarak bir deneme daha yapabilirsiniz. Bu arada şifreyi çözene kadar Airodump isimli programı kapatmayın ki, veri yakalama işlemi kesintisiz devam etsin. Bizim yaptığımız denemede yeteri kadar IV topladıktan sonra 2-3 dakika içinde 64 bit WEP şifresi çözüldü. 128 bit WEP şifresi kullanılsaydı o zaman iki kat kadar daha fazla IV toplamamız gerekecekti. Ama sonuç olarak WEP şifresinin çözülmeme ihtimali düşük. Tabii ki istisnai durumlar oluştuğunda denemeleriniz başarısız olabilir.



3. WPA ŞİFRESİNİ ÇÖZMEK
Eğer yazının burasına kadar eksiksiz okuduysanız WEP şifresine ve MAC adres korumasına asla güvenmemeniz gerektiğini anlamış olmalısınız. Geriye tek bir yöntem kalıyor. O da WPA şifrelemesi…
WPA şifresini kırmak pratikte biraz daha zor. En basitinden WPA şifresi, WEP gibi sınırlı bir kombinasyona sahip değil. Aklınıza gelen her karakteri WPA şifresinde kullanabilirsiniz. şifrenin uzunluğu da standart değil. Ayrıca şifreleme yönteminde WEP`teki gibi yakalayacağımız IV`ler de bulunmuyor. Bu yüzden WPA şifresini kırmak çok da kolay değil. Ama eğer kullanılan WPA şifresi “abcd1234″ gibi basit bir diziyse, kırma işlemi sadece 10-15 dakika kadar sürede tamamlanabilir. şifrede güçlü bir kombinasyon kullanılmışsa kırma işlemi gerçekten çok güç olabilir.
İşlemlere geçmeden önce teoride ne yapacağımızı anlatalım. Önce her zaman olduğu gibi kıracağımız kablosuz ağı belirleyip, kanal bilgisini ve BSSID`sini bulacağız. Daha sonra bu ağdaki trafiği dinleyerek, şifreli paketleri kaydedeceğiz. Ardından bu paketlerin içerisinden bir “handshake” yakalamaya çalışacağız. Handshake olarak tabir ettiğimiz, herhangi bir kullanıcının WPA şifresini kullanarak ağa dahil olması, yani ağa kabul edilmesidir. Eğer siz ağı dinlediğiniz sırada bir kaç kullanıcı ağa giriş yaparsa şansınız var demektir. Bu sırada handshake yakalamanız çok daha kolay. Ya da kendimiz bir handshake yaratmak için Deauthentication atağı yapmayı deneyeceğiz. Bu atak yönteminde en basit anlatımıyla ağa bağlı olan kullanıcıyı ağdan düşürmeye çalışacağız ki, o yeniden bağlanmaya çalışırken biz bir handshake yakalayalım. İşin buraya kadar olan kısmında imkansız yok. Günler boyu ağı dinleyerek sonunda handshake yakalayabilirsiniz. Ancak bundan sonrası biraz tesadüflere bağlı. Elimizdeki sözlük listesini kullanarak ağa kaba kuvvet atağı uygulayacağız. Eğer karşımızda basit bir şifre varsa şansımız yerinde demektir. Ancak güçlü bir şifreyi hiç çözemeyebilirsiniz.
Ve pratikte WPA şifresini kırmak için faaliyete başlıyoruz. Bu iş için belli bir yere kadar WEP şifresinde kullandığımız işlemlerin aynısını gerçekleştireceğiz. Önce Kismet`i çalıştırıp, kırmayı deneyeceğimiz ağı tespit edeceğiz. Ardından tespit ettiğimiz kablosuz ağ modeminin kanalını dinleyip, veri trafiğini kaydetmeye başlayacağız. Bunun için yine Airodump programını kullanacağız. Ancak parametrelerde biraz farklılıklar olacak. Bizim modemimiz 5. kanala ayarlı olduğu için Airodump programını açıp, aşağıdaki komutu yazıyoruz:
airodump-ng –channel 5 –write yakalanan_veri_wpa eth0




Şimdi 5. kanaldaki tüm şifreli veriler `yakalanan_veri_wpa` isimli bir dosyanın içine yazılıyor. Bu aşamada bir şekilde modeme bağlanan bir kullanıcı yakalamaya çalışacağız. Bunun için Deauthentication atağı yapmamız gerekiyor. Önce kablosuz modeme bağlı bir kullanıcıyı seçiyoruz. Şimdi bu kullanıcı ile modeme Deauthentication atağı yapmak için Aireplay`i çalıştırıyoruz. Airodump programı arkada veri yakalamaya devam ederken, Aireplay`de aşağıdaki komutu veriyoruz.
aireplay-ng –deauth 5 -a 00:11:F5:8E:B7:83 -c 00:13 3:78:E2:AD eth0
Bu komutta 5. kanaldaki 00:11:F5:8E:B7:83 BSSID`li modemimizle, bu modeme bağlı olan bir bilgisayarı kullanarak Deauthentication atağını yapıyoruz. Şimdi bakalım hiç handshake yakalayabilmişmiyizş
Arkada Airodump çalışmaya devam ederken biz WPA kırma işlemi için sona yaklaşıyoruz. Son adıma geçmeden önce şifreyi kırmak için kaba kuvvet saldırısında kullanacağımız kelime listesini hazırlamalıyız.
Kaba Kuvvet Atağı İçin Kelime Listesi
BackTrack`in içerisinde çeşitli kelime ve rakam kombinasyonlarından oluşan bir kelime listesi var. Bu liste sıkıştırılmış durumda olduğu için öncelikle listeyi açmamız lazım. En altta soldan ikinci sıradaki butona tıklayarak yeni bir Shell penceresi açıyoruz. Aşağıdaki komutu giriyoruz.
ark –extract /pentest/password/dictionaries/wordlist.txt.Z
Şimdi bir pencere çıkacak ve size dosyayı nereye açmak istediğinizi soracak. Eğer hiçbir şeye dokunmadan OK tuşuna basarsanız wordlist isimli dosya doğrudan root klasörüne kaydedilecek. Burada kalmasının bir mahsuru yok.
Artık sona yaklaştık. Aircrack aracıyla ilk denememizi yapıyoruz. Aircrack aracını açıp aşağıdaki komutu giriyoruz:
-aircrack-ng -a 2 -b 00:11:F5:8E:B7:83 yakalanan_veri_wpa-01.cap -w wordlist.txt
Bu komutun parametreleri şöyle:
-a 2: WPA atağı
-b: hedef seçilen modem
yakalanan_veri_wpa-01.cap: Airodump`ın yakaladığı şifreli veriler
-w wordlist.txt: kaba kuvvet atağında kullanılacak kelime listesi
Eğer şansınız yerindeyse birkaç handshake yakalamış olursunuz ve Aircrack, wordlist.txt içindeki kelimeleri tek tek deneyerek şifreyi çözmeye çalışır. Ancak şansınız yerinde değilse `No valid WPA handshakes found` mesajı alırsınız. Bu mesajı aldığınızda Aireplay`e yeniden geçip Deauthentication ataklarını sıklaştırmayı deneyebilirsiniz. Hatta farklı kullanıcılara farklı parametrelerle Deauthentication atakları da gerçekleştirebilirsiniz. Ya da bazı kullanıcıların modeme bağlanmalarını bekleyebilirsiniz.
Bizim denememizde Aircrack`in çok basit olan şifreyi kaba kuvvet atağıyla bulması yaklaşık 3,5 dakika sürdü. Burada bir noktaya dikkatinizi çekmek istiyoruz. Bizim şifremiz `computer` idi. Ve bu şifre BackTrack`in içerisindeki kelime listesinde bulunuyordu. Bu listede Türkçe kelimeler olmadığı için Türkçe bir parolayı kırmanız zorlaşacaktır. Ancak uyanık biri hemen tdk.gov.tr adresindeki bütün kelimeleri kopyalayıp, wordlist`in içerisine yapıştırabilir. Sonuçta wordlist dediğimiz .txt uzantılı bir metin belgesi… Ayrıca internet üzerinde parayla satılan 400-500 bin kelimelik özel wordlist`ler de bulabilirsiniz.



VE SON OLARAK

Güvenliği Asla Elden Bırakmayın
Görüldüğü gibi kablosuz internet ağlarını kırmak imkansız değil. Menzilinizdeki beleşçilerin ağınıza sızmasını istemiyorsanız, sağlam bir WPA şifresi belirleyin. Çok güçlü şifreler kullanmaya çalışın. Çünkü ağ bağlantı şifrenizi kıran biri sadece internet bağlantınızı sömürmekle kalmayabilir, çok önemli kişisel bilgilerinizi de ele geçirebilir.
Airodump ya da Kismet ile yapılan dinleme işlemlerinde şifreli de olsa bütün veriler kaydediliyor. şifre kırıldıktan sonra, Air Crack içerisindeki Air Decap isimli araç, kaydedilmiş verilerin hepsini açabilir. O zaman başınız gerçekten büyük belaya girebilir. Kafaya koyan birisi bu yöntemle bütün MSN konuşmalarınızı, özel dosyalarınızı, e-postalarınızı hatta banka şifrelerinizi bile ele geçirebilir.
ISO`YU CD`YE YAZMAK
Öncelikle DVD`mizdeki .iso uzantılı dosyayı masaüstünüze kopyalayın. Ardından kullanmakta olduğunuz CD/DVD yazma programını açıp, menülerden “Kalıbı Diske Yazdır” ya da “Burn Image” sekmesine girin. Masaüstünüze kopyaladığınız .iso uzantılı dosyayı seçerek, yazma işlemini başlatın.
SİSTEMİ ÖZELLEŞTİRME
Öncelikle startx komutunu kullanıp, masaüstüne ulaştığınızda Windows`tan aşina olduğumuz bir görünümle karşılaşacaksınız. O nedenle kullanım açısından çok sıkıntı yaşayacağınızı sanmıyoruz. Özelleştirmelere ise klavye ayarlarıyla başlıyoruz. Ekranın sağ alt tarafında, saat bilgisinin yanında, bayrak simgesiyle belirtilmiş olan klavye ayarlarını gördükten sonra üzerinde sağ tıklayıp, `configure` sekmesine girin. Açılan pencerede birçok ülke adı ve bayrağının listelendiğini göreceksiniz. Buradan Tr kısaltmasıyla tanımlanmış olan ülkemize ait klavye ayarlarını seçip, `add` komutuyla pencerenin sağ tarafına alın. Artık dilerseniz sağ tarafta yer alan ve ön tanımlı gelen TR haricindeki tüm klavye ayarlarını silebilirsiniz. Eğer F klavye kullanıyorsanız TR_F seçeneğini tercih etmelisiniz.
İngilizce bilginiz sistemi anlamanıza yeterli gelmiyorsa arayüzleri Türkçeleştirmeniz de mümkün. Bunun için bul.pcworld.com.tr/310 adresinden Türkçe dil paketini indirip kurabilirsiniz. Yaptığınız dil değişikliğinin aktif olması için oturumu kapatarak konsola düşüp, tekrar startx komutuyla masaüstüne geçiş yapmalısınız.
Kablosuz ağ adaptörünüzün doğru çalışıp çalışmadığını veya etrafta ağ olup olmadığını ise Wireless Manager ile öğrenebilirsiniz. Wireless Manager KDE bileşenlerinden biri olup, KDE menüsü > İnternet yolundan ulaşılabilir.
KLAVYE KISAYOLLARI
Tüm konsol çalışmalarınızda size faydası olacak bazı klavye kısayollarını belirtmekte fayda var. Örneğin CTRL+C kısayolu ile, o an çalışmakta olan programı sonlandırabilirsiniz. Yine daha önce kullandığınız komutlara ulaşmak için yukarı ok tuşunu kullanabileceğiniz gibi yeni bir komut girerken TAB tuşunu kullanırsanız girmekte olduğunuz komut otomatik olarak tamamlanacaktır.
Mini Sözlük
SSID: Kablosuz ağın ismidir. SSID`si açık olan modemler hangi kanalda yayın yapıyorlarsa bu kanalda saniyede
Beacon: Kablosuz modemler ya da access point`ler eğer SSID`leri gizli değilse saniyede birkaç kez havaya sinyal gönderip, açık olduklarını belli ederler. Bu sinyallere Beacon adı verilir.
Probe: Kablosuz ağ özelliği olan notebook ya da PDA benzeri cihazlar kendisini göstermek için bazı sinyaller gönderir. Bu sinyallere de Probe adı verilir.
BSSID: Kablosuz interneti dağıtan modemin ya da access point`in MAC adresi.
GUID: Açılımı Globally Unique Identifier… Dünyada bir eşi daha olmayan 128 bitlik hexadecimal değerdir. Windows ya da bazı Windows uygulamaları her türlü donanım bileşeni, yazılım, dosya ve kullanıcı için bir GUID üretir.
NetStumbler: Windows altında kablosuz ağları dinlemenize olanak veren bir yazılım.
Kismet: Linux altında çalışan kablosuz ağları dinlemenize ve veri trafiğini kaydetmenize yarayan yazılım.
Airodump: Havadaki verileri yakalayıp kaydetmenize yarayan yazılım.
Aircrack: WEP ve WPA şifrelerini kırmak için kullanılan yazılım.
AirDecap: şifreli olarak toplanmış paketleri çözebilen açabilen yazılım aracı.
Aireplay: Kablosuz ağları yanıltmaya yönelik çeşitli saldırılar düzenleyebilen uygulama.
IV: Açılım Initialization Vector. WEP şifreleme yönteminde aynı datanın tekrar oluşmaması için kullanılan veri paketi.
Handshake: WPA şifrelemesinde bilgisayarların ağa giriş yaparken kullandığı doğrulama işlemi.
Fakeauth: Modemi sahte MAC adresleriyle trafik yaratmaya zorlama metodu.

Debian Açık Kaynak İşletim Sistemi

 Debian Açık Kaynak İşletim Sistemi

Debian, Debian Projesi kapsamında dünyanın çeşitli bölgelerindeki gönüllüler tarafından hazırlanan; GNU/Linux, GNU/Hurd gibi farklı çekirdek seçeneklerine dayalı tamamen özgür bir Linux dağıtımıdır. En yaygın GNU/Linux dağıtımlarından biri konumundaki Debian aynı zamanda; Mepis, Ubuntu, Yoper, Knoppix, Libranet, Linspire, Xandros ve Adamantix gibi birçok GNU/Linux dağıtımına da kaynak teşkil etmekte ve Google başta olmak üzere iyi tanınan birçok Web sitesinde de tercih edilmektedir. Debian, farklı işletim sistemi çekirdekleriyle birlikte i386, AMD64, PowerPC, SPARC, DEC Alpha, ARM, MIPS, HPPA, S390, IA-64 gibi çok sayıda donanım platformunda da çalışabilmektedir.

Desteklediği donanım ve çekirdek zenginliğinin yanı sıra Debian'ı diğer dağıtımlara nispetle özgün kılan en önemli husus, dağıtım kapsamındaki yazılımların bütünüyle özgür lisans şartlarına sahip olması, yazılım özgürlüğünü denetlemek ve sürekli kılmaya yönelik bir Debian Sosyal Sözleşmesi'nin bulunmasıdır.

1993 yılında Purdue Universitesi'nde bir öğrenci olan Debian'in kurucusu Ian Murdock ; "Debian Manifesto" isimli yazısında Debian'ın misyon ve felsefesini anlatmıştır. Bu doğrultuda Debian İnternet üzerindeki ilk demokratik topluluklardan birini temsil etmektedir. 1996 yılında Ian Murdock'in yeri Bruce Perens'e geçerken; Ian Murdock halen Debian içerisinde görevlerine devam etmektedir.

"Debian" adı, Ian Murdock'ın sevgilisi Debra'nın Deb'i ve Ian'ın ismi yanyana getirilerek oluşturulmuştur.

Debian'da, kendine özgü bir paket (uygulamalar) biçemi olan .deb kullanılmaktadır. Paket yönetimi için alt seviyede dpkg ve buna eşlik eden bir dizi araçla birlikte, daha üst seviyede APT denilen gelişkin bir paket yönetim sistemi de mevcuttur. İstenilen bir paketin, bağımlı olduğu diğer paketlerle birlikte İnternet veya CD-ROM gibi ortamlar üzerindeki paket arşivlerinden otomatik olarak kurulumuna imkân veren APT sistemini, apt-get adında basit bir komut satırı istemcisiyle veya ncurses tabanlı bir metin arayüzü sunan dselect, aptitude veya GTK+ tabanlı bir grafik kullanıcı arayüzü sunan synaptic gibi uygulamalarla kullanmak mümkündür. Debian'ın, 15000'in üzerinde derlenmiş paket içeren zengin paket depoları sayesinde, belirli bir uygulamayı kurmak veya kurulan bir paketi yeni sürüme yükseltmek çok kolaydır. İnternet üzerindeki paket depoları dünyanın çeşitli konumlarında yansılanmaktadır. apt-spy, netselect-apt gibi araçlarla bulunduğunuz konuma en yakın depoyu seçmek ve bu suretle sistemi ağ üzerinden sürekli güncel durumda tutmak mümkün olmaktadır.

Debian GNU/Linux

OS Türü  : Linux
Taban    : Bağımsız
Menşei   : Küresel
Mimarlık : armel , hppa , ia64 , i386 , mips , mipsel , powerpc , s390 , sparc64 , x86_64
Masaüstü : AfterStep , Blackbox , Fluxbox , GNOME , IceWM , KDE , LXDE , Openbox , wmaker , Xfce
Kategori : Masaüstü , Canlı Orta , Sunucu
Çok dilli : Var
Türkçe dil desteği : Var
Office takımı : LibreOffice & Openoffice
Paket Yönetimi : DEB
Kurulumu : Grafik kurulum
Durum    : Aktif

Lisans :Bu Linux Dağıtımı LGPL (Lesser GPL – GNU Genel Kısıtlı Kamu Lisansı ) veya GNU GPL (General Public Licence – Genel Kamu Lisansı) lisanslama modelleri ile lisanslıdır. Bu lisanslar altında, yazılımı ilgili kaynak kodları ile birlikte kopyalayabilir, başka makinalara kurabilir ve üçüncü şahıslara dağıtabilirsiniz.

 

Debian Linux Kurulum Rehberi

Bölüm 1 : Kurulum Öncesi

Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1, Belge-2 ve Belge-3 adreslerine başvurulabilir.

Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.

Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 140Mbytelık debian-testing-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 bit işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd64 mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi dört tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 yada ilk 4 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.

Amd64 kullanıcıları için not :
Netinstall cd adresi : http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/amd64/current/ adresindeki 107Mbytelık debian-testing-amd64-netinst.iso isimli dosyayı indirin.
Örnek /etc/apt/sources.list dosyası içeriği : ""deb http://ftp.tr.debian.org/debian-amd64/debian/ unstable main contrib non-free""

Bölüm 2 : Temel Kurulum

Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.


İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F3 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.


Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert24 ile kuruluma başlayacağım. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle hiçbir işlem yapmadan Enter tuşu ile de kuruluma başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.


Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.


Artık kurulum ekranımız Türkçe oldu. Ülke olarak Türkiye ile aynen devam ediyoruz.


Yerel parametreler olarak tr_TR.UTF-8 seçiyoruz.


İsterseniz başka yerel parametreler ekleyebilirsiniz ama ben gerekli olmayacağı için değişiklik yapmadan geçiyorum.


Buradan sonra ekran görüntülerinin hepsine yer vermeden biraz daha hızlı ilerleyeceğim.


Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.


Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğimiz yoksa seçim yapmadan devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.


Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Yüklenecek modüllere devam diyoruz, modül parametrelerine de hayır diyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.


Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım yönünde. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.


Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. "Detect Disks" bölümüne geçiyorum, modül parametrelerine hayır diyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.


Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu bölümlerin her birine birer bölümden toplam 4 bölüm oluşturma hakkımız var. Fakat birincil bölümlerden biri uzatılmış bölüm olarak kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilir. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de uzatılmış bölüm olarak kullanılabilir. Bu uzatılmış bölüm de parçalara ayrılarak istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi tamamen mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak ise genellikle ext3 tercih edilmektedir.

Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacağıdır. Swap diskleri kullandığı için sistemi yavaşlatır. Fakat bu hiç olmamasından daha iyidir. Swap alanı da dolduğu zaman Linux çekirdeği sistemden bellek isteyen uygulamalardan birini sonlandırır.

Son bir bilgi daha vereyim. Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.

Linux kurmak için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek (veri kaybı olmadan) linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi bol bir alana sahip olsam da 4Gbyte kadar bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değildir.


Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.


"/home" dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra "/home" dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla "/mnt/40" yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu da benzer mantıkla yeni bir kurulumda gerekecek olan internetten indirdiğimiz paketleri buraya yedekleyacağim. (İsterseniz hem "/home" hem de "/mnt/40" gibi başka bölümler kullanmak zorunda değilsiniz. Sadece "/" şeklinde bir kök bölüm de yeterli olur. Fakat disk bölümlerimi daha önceden bu özellikleri kullanacak şekilde düzenlediğim için bunlardan faydalanacağım.) "/mnt/40" yolu altında başka önemli dosyalarım da bulunmakta. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu son adımı uygulamadan bilgisayarı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Eğer benim gibi bir swap bölüm oluşturmadı iseniz "Bölümleme menüsüne geri dönmek istiyor musunuz?" şeklinde bir soru gelecektir. Bunu da hayır ile geçiyorum.

Önce "Configure time zone" sonra "Configure the clock" menülerini seçiyoruz. Karşımıza gelen "Is the system clock set to UTC?" sorusuna "Evet" diyoruz. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.


Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün formatlanması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz. GRUB parolası kullanılmayacaksa boş geçiyoruz. "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.



Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda daha önceden kurduğunuz Linux dağıtımları da var ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.


Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.


"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada her türlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.


"Makina ismini ayarla" kısmını aynen geçiyoruz. "Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler ve ellerindeki cdleri sırayla okutarak apt için kaynak olarak ekletmeliler.


Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.


Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. "HTTP vekil (proxy)" bölümünü boş geçiyoruz.


Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlem özellikle sistemin tümünü güncellemek yada yeni versiyonları çıkmış yazılımları kurabilmek için gerekli. Kararsız sürüm depolarının hergün güncellendiği düşünülürse sisteminizin son paket listesine sahip olması için konsoldan "apt-get update" komutu verilmeli. (Root kullanıcı hakları ile.) Daha sonra kurmak istediğiniz bir yazılımı "apt-get install 'paket ismi'" şeklinde kurabilirsiniz. Yada sisteminizde kurulu paketleri yeni versiyonları ile degistirmek isterseniz "apt-get upgrade" komutu yeterli. Bu bilgiler aklınızın bir köşesinde kalsın ama isterseniz bu işlemleri grafik arayüzden tıklamalarla yapabileceğiniz yazılımlar da mevcut.


Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile de bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.


Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.

Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)

Root kullanıcısı ile giriş yapın. (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) Eğer benim gibi internetten indireceğiniz paketleri başka bir bölümde yedeklemek istiyorsanız aşağıdaki resimde bulunan işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böyle bir yöntemi kullanmak istemiyorsanız bu paragrafı atlayın. Kısaca aşağıda yaptığım işlemleri anlatayım: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler "/var/cache/apt/archives/" dizini altında tutulurlar. Bu dizine ilerleyerek buradaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız "/mnt/40" yolu altında archives isimli bir dizinim bulunmakta. (Daha önceden oluşturmuştum, içinde de birçok paket bulunmakta) Eğer siz ilk defa bu yöntemi kullanıyorsanız sizler de şu iki komutu vererek gerekli dizinleri oluşturun: "mkdir /mnt/40/archives" "mkdir /mnt/40/archives/partial" Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.

Not : Var olan dosya ve dizinlerle uğraşırken herşeyi uzun uzun yazmak yerine bir kısmını yazıp daha sonra TAB tuşuna basın. Konsol sizin için dosya ve dizin isimlerini tamamlayacaktır. Konsolda çalışmayı sevenler bu özellikten vazgeçemeyecekler.


Artık Debian'ın eşsiz bir özelliği ile tanışma vakti geldi. Apt-get sistemi. Bu yöntem ile yazılımları kurmak oldukça kolay ve sorunsuz. Siz bir paketi kurmak istediğinizde apt-get o paketin kurulması için gerekli diğer paketleri de edinir ve yazılımınızı kurar. Aşağıda örnek bir ekran görüntüsü bulunmakta. Yeni yaptığım bir kurulum sonrasında aldığım görüntüde gnome masaüstü kurmak istemiştim. apt-get gerekli paketleri listeledi. 185 Mbyte toplam paketten 12.4 Mbyte kadarını indirmesi gerektiğini söyledi ve gerekli paketleri indirmeye başladı.


apt-get kurulum sırasında kullanıcıdan bazı cevapları alması gerekebilir. Bunları da size sormakta. Aşağıdaki ekran görüntüsü de x-window-system kurulumu sırasında alınmıştı.


Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli. Bu işlem ADSL bağlantı hızınıza göre birkaç saat alabilir, modem ile böyle bir kurulumu tavsiye etmiyorum. Dial-up modem ile indirmek yerine cdlerini bulmanız daha ucuza gelecektir. Hep beraber neler yaptığımızı inceleyelim.

apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 yada dpkg-reconfigure xserver-xorg komutu ile tekrar yapabilirsiniz.

apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.

apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için "apt-get install kde" komutunu yazmanız yeterli. (Gerekli dosya boyutu büyüktür.) Daha sade bir masaüstü ortamı olan XFCE de denenebilir. Bunun için de "apt-get install xfce4" komutu yeterli. (Gerekli dosya boyutu çok küçüktür.) Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır.

Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.


Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normalde kullanacağımız hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. (root parolası istenecektir.) Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. "Grafiksel karşılayıcı" sekmesine geçerek istediğiniz bir temayı seçin. Yada daha sonra www.gnome-look.org adresinde bulunan bu temayı indirip aynı pencereden kurarak aşağıdaki ekran görüntüsüne sahip olabilirsiniz. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz. Bunu da bir sonraki bölümde düzenleyeceğiz.


Olası problemler : Bir ihtimal sizin kurulum yaptığınız sırada debian depolarda bazı dosya güncelleme işlemleri sözkonusu olabilir, debian depoları gnome kurulumu için gerekli bağımlılıkları sağlayamayabilir. Bu problem de birkaç gün içinde kendiliğinden düzelecektir. (Sadece her kurulum denemenizden önce "apt-get update" yaparak güncel paket içeriğine kavuşmanız, sonra kurulum yapmayı denemeniz gerekiyor.) Bu zaman zarfında grafik arabirimden mahrum kalmak istemeyen kullanıcılara temel bir gnome kurulumu yeterli olabilir. Bu durumda aşağıdakileri sıra ile yazmanız yeterli:

apt-get install x-window-system-core
apt-get install gdm
apt-get install gnome-core
gdm

"apt-get install gnome-core" yerine "apt-get install kde-core" yada "apt-get install kde" yazarak güzel bir KDE masaüstüne, "apt-get install xfce4" yazarak ise hızlıca sade ve güzel bir XFCE masaüstüne sahip olabilirsiniz.

Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.

Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi

Giriş yaptığınızda çok sade bir tema ile Gnome masaüstü bizi karşılamakta. Biraz ilgi gösterirseniz bu masaüstü ortamı bir sonraki resimde olduğu halini alabilir.

Oturum açtığınızda "Uygulamalar" -> "Donatılar" menüsü altındaki "Metin Düzenleyici" uygulamasını açarak klavyenizdeki Türkçe karakterlerin düzgün basılıp basılmadığını kontrol edin. Bu noktada bir sorun varsa 2 adımda bu problemi çözebiliriz. Öncelikle "Desktop" -> "Tercihler" menüsü altındaki Klavye uygulamasını seçin. Düzenler sekmesi altında "Türkçe Q Klavye" bilgisi olmalı ve öntanımlı olarak işaretlenmeli. Böyle değil ise Ekle ve Kaldır tuşları ile düzenleyin. Daha sonra "Uygulamalar" -> "Sistem Araçları" menüsü altındaki "Yapılandırma Düzenleyici" uygulamasını açın. Soldaki menüden Desktop->Gnome->Peripherals->Keyboard->kbd yolunda ilerleyin. Sağ taraftaki bölümde seçenekler "layouts [tr]" "model pc105" "options []" şeklinde olmalı. Böyle değil ise girdilerin üstüne çift tıklayarak düzenleyin. Artık klavye problemimiz çözülmüş olmalı.



Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Desktop -> Yönetim menüsü altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz. Bundan sonra tüm paket kurulum ve silme işlerinizde Synaptic Paket Yöneticisi'ni kullanmanızı öneriyorum. İşlerinizi daha da kolaylaştıracaktır. Açıldığında gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından "apt-get install gnome-icon-theme-gartoon" yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini izleyebilirsiniz. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz.

Temamızı değiştirmek için Desktop -> Tercihler menüsü altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim.

Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Bunun için panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz. Konsoldan kurmak isteyenler "apt-get install netspeed" komutunu vermeleri yeterli.

Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Bilgisayar simgesine sağ tıklayarak açılan menüden "Klasöre Gözat" seçeneğini seçiyorum. Penceredeki "Değiştir" menüsünden Tercihleri seçiyor ve altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum. Davranış sekmesine geçiyor ve "Çöpü kullanmayacak bir Sil komutu ekle" yi seçiyorum. Masaüstüne boş bir yere sağ tıklayarak "Masaüstü Arkaplanını Değiştir" menüsüne tıklıyorum ve karşıma gelen ekrana istediğim arkaplan resimlerini sürüklüyorum. Son olarak da istediğim panel uygulamacıklarına sağ tıklayarak özelliklerine giriyor ve kendime göre ayarlar yapıyorum. Şu ana kadar yaptığımız işlerle masaüstünü daha canlı bir hale getirdik.


Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli. "apt-get install gdesklets gdesklets-data" şeklinde yada Synaptic kullanarak kurabilirsiniz.

Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.



İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır: Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.

Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar

Konsolda Çalışmak : Bir süre sonra Linux'u tanıyacak ve birçok işinizde konsoldan vazgeçemeyeceksiniz. Bu durumda küçük bir ayar yaparak listelenen dosya ve dizinlerin renklendirilmesini sağlayabilirsiniz. Ev dizini altındaki .bashrc isimli gizli dosyayı (bende /home/engin/.bashrc dosyası) bir metin düzenleyici ile açın ve en sonuna "alias ls='ls --color=auto'" satırını ekleyin. Artık yeni açtığınız konsol emülasyon pencerelerinde listeleme yaptığınızda dosyaların türlerine göre farklı renklerde listelendiğini göreceksiniz.

Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www2.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.

Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.

Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre linux-image-2.6.12-1-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan linux-image-2.6.12-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "linux-image" yada "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.

Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.12-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.

Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde, "/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin :
"/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,user,uid=1000,nls=utf8 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirsiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.

Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar

File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unrar rar unzip" komutu yeterli olur.

C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.

C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de beraberinde gelmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde bunların 32bit ve 64bit mimarilerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc monodoc-gtk2.0-manual" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.




Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta yardımcılarımız da Glade ve Devhelp uygulamaları. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev devhelp" şeklinde kurabilirsiniz.

Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.




Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurabilirsiniz.

Beep Media Player : Yine sade bir GTK2 arabirimi ile yazılmış mp3 çalıcıdır. Xmms için kullandığınız temaları bu uygulamada da kullanabilirsiniz. Temalar bende "/home/engin/.bmp/Skins" yolu altında bulunmakta. "apt-get install beep-media-player" şeklinde kurabilirsiniz.




Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım. "apt-get install gaim" şeklinde kurabilirsiniz.




LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi. "apt-get install linneighborhood" şeklinde kurabilirsiniz.

OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-l10n-tr openoffice.org-help-tr" komutu yeterli.




Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox 1.0 sürümünden sonra 100 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Yakında 1.5 sürümü ile karşımızda olacak. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.




Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir. Gnome masaüstüne sahipseniz beraberinde gelmekte.

Evince : Güzel bir pdf görüntüleyici yazılımdır. Pdfleriniz ne kadar kalitesiz olsa da görüntü üzerinde antialising uygulayarak daha okunabilir bir hale getirmektedir. Uygulama PS, EPS, DJVU, DVI ve PDF formatlarını açabilmektedir. "apt-get install evince" komutu ile kurulabilir. Gnome masaüstüne sahipseniz beraberinde gelmekte.